Archives: Thanh Xuân Trở Lại

Phụ nữ mãn kinh thường bị loãng xương, nguyên nhân là do lượng Estrogen giảm, khối lượng xương giảm rất nhanh gây loãng xương sau mãn kinh, do vậy cần có biện pháp phòng ngừa, điều trị loãng xương phù hợp để bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân mình.

Bệnh loãng xương thường gặp ở người cao tuổi và đặc biệt là ở phụ nữ mãn kinh. Nguyên nhân là do lượng Estrogen giảm, khối lượng xương giảm rất nhanh gây loãng xương sau mãn kinh, do vậy cần có biện pháp phòng ngừa, điều trị loãng xương phù hợp để bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân mình.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ loãng xương sau mãn kinh gồm:

• Đã từng gãy xương
• Người gầy hoặc nhỏ xương.
• Có tiền sử gia đình bị loãng xương.
• Mãn kinh trước tuổi 45.
• Sử dụng thuốc Corticoid, Hormon tuyến giáp.
• Hút thuốc lá, uống rượu, bia
• Ít vận động
• Sử dụng ít canxi.

• Biến dạng cột sống: Đây là biến chứng nặng khi phụ nữ sau mãn kinh bị loãng xương . Khi bị biến dạng cột sống, lưng người bệnh sẽ bị còng, chiều cao giảm, đốt sống xẹp và sự giảm chiều cao sẽ ngừng lại.
• Gãy xương: Loãng xương sau mãn kinh có nguy cơ gãy cổ xương đùi và phần thấp cẳng tay, cổ xương cánh tay, xương sườn và cột sống; gãy cổ xương đùi xảy ra muộn hơn và có thể nguy hiểm cho người bệnh vì bắt buộc phải nằm lâu ảnh hưởng tới vận động trong tương lai;
• Đau cột sống: Đau cột sống lưng hoặc cột sống thắt lưng có thể xảy ra khi gắng sức nhẹ, ngã hoặc một động tác sai.

3.1. Điều trị loãng xương

• Liệu pháp vận động: Sinh hoạt điều độ, tập thể dục, phơi nắng,…; tránh việc ngồi hoặc đứng quá lâu ở một tư thế mà nên thay đổi tư thế khi làm việc và tránh những công việc khuân vác nặng nhọc.
• Liệu pháp sử dụng thuốc: Khi sử dụng phương pháp này cần sự hướng dẫn, theo dõi của bác sĩ
• Liệu pháp thay thế hormon: Có thể áp dụng cho phụ nữ sau mãn kinh, để tăng mật độ xương.

3.2. Phòng ngừa loãng xương

• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ: Canxi đóng vai trò duy trì tình trạng của xương và giúp làm chậm quá trình loãng xương.Vì vậy nên bổ sung nguồn thực phẩm giàu Canxi như sữa, phô mai, sữa chua, trứng, tôm, cua… Ăn đủ chất bé; không nên ăn đồ ăn nhanh và thực phẩm chế biến sẵn
• Không hút thuốc và hạn chế uống rượu, bia, nước có gas; hạn chế cà phê, ca cao, sôcôla, nước xương, thực phẩm có nhiều sắt…
• Tập luyện thể thao: Tập luyện các bài tập phù hợp với thể trạng như đi bộ nhanh, chạy, tennis có thể giúp tăng độ bền của xương.
• Tắm nắng: Tắm nắng 30 phút/ngày và nên tắm trước 9 giờ sáng để tổng hợp nguồn Vitamin D tự nhiên cho cơ thể.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có Gói khám và tư vấn sức khỏe tuổi tiền mãn kinh. Khi đăng ký gói khám, khách hàng sẽ được khám và tư vấn với bác sĩ chuyên khoa Phụ khoa; Thực hiện các xét nghiệm đánh giá tình trạng nội tiết tố như:

• Khám chuyên khoa Phụ khoa
• Khám phụ khoa, khám vú
• Siêu âm tử cung, buồng trứng qua đường bụng
• Lấy bệnh phẩm làm phiên đồ tế bào cổ tử cung – âm đạo
• Chụp Xquang tuyến vú (2 bên)
• Đo độ loãng xương
• Thực hiện các xét nghiệm khác để phát hiện các bệnh lý tiền mãn kinh nếu có.

Isoflavone có nhiều trong các loại thực phẩm quen thuộc, là một phytoestrogen được quan tâm nghiên cứu gần đây. Isoflavone qua những nghiên cứu sẵn có cho thấy có nhiều tiềm năng đối với sức khỏe con người nói chung và vấn đề nội tiết của phụ nữ nói riêng.

Isoflavone là một nhóm chất phytoestrogen (estrogen có nguồn gốc từ thực vật), được tìm thấy chủ yếu trong cây họ đậu. Các nhóm chất phytoestrogen khác bao gồm lignan và coumestan. Isoflavone quy tụ những đặc tính rất đặc biệt, là nhóm chất phytoestrogen được chú ý nhất bởi ẩn chứa những hoạt tính giống như estrogen và những lợi ích rộng rãi đối với sức khỏe con người.

Đậu nành là nguồn thực phẩm giàu isoflavone. Bên cạnh việc là nguồn protein giàu chất xơ và chất béo không bão hòa đa, đậu nành chứa lượng lớn genistein và daidzein, là những isoflavone hoạt động như những chất đồng vận và đối vận estrogen (natural selective estrogen receptor modulators – SERMs). Trong 1g protein đậu nành có từ 2 tới 4 mg isoflavone.

Bên cạnh nguồn isoflavone từ thực phẩm, ngày nay isoflavone đã được tinh chế và đưa ra thị trường dưới dạng viên uống.

Vai trò của estrogen trong việc phòng tránh bệnh lý tim mạch còn có những ý kiến trái chiều, và người ta hy vọng có thể sử dụng một hợp chất tự nhiên tương tự estrogen để có thể phòng ngừa bệnh động mạch vành – nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ sau mãn kinh.

Một phân tích tổng hợp dựa trên 38 thử nghiệm lâm sàng có kiểm soát đã cho thấy tiêu thụ đậu nành làm giảm nồng độ cholesterol tổng số, LDL cholesterol, và triglyceride một cách có ý nghĩa. Crouse và cộng sự nghiên cứu trên 94 nam giới và 62 nữ giới được lựa chọn ngẫu nhiên cho kết quả lượng isoflavone trong protein đậu nành được tiêu thụ càng nhiều thì nồng độ cholesterol tổng số và LDL cholesterol càng giảm, và liều isoflavone mang lại hiệu quả cao nhất cũng là liều lớn nhất được sử dụng trong nghiên cứu (58 mg).

Nghiên cứu của Potter và cộng sự cũng đưa ra kết quả tương tự. Tác dụng làm giảm nồng độ cholesterol tổng số và LDL cholesterol của isoflavone đậu nành cũng tương tự như liệu pháp estrogen thay thế; tuy nhiên isoflavone đậu nành không có khả năng làm tăng HDL cholesterol hay triglyceride. Liều isoflavone đậu nành tối ưu sử dụng trên người chưa được xác định cụ thể. Viên isoflavone tinh chế không có hiệu quả làm giảm nồng độ cholesterol tổng số và LDL cholesterol như isoflavone đậu nành.

Liệu pháp estrogen thay thế gắn liền với tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch, do đó việc sử dụng isoflavone đậu nành được mang nhiều kì vọng. Một nghiên cứu trên các phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh cho thấy uống 80mg isoflavone mỗi ngày có tác dụng cải thiện hệ thống động mạch tương tự như sử dụng estrogen.

Lợi ích của liệu pháp estrogen thay thế trong việc phòng ngừa loãng xương sau mãn kinh đã được biết rõ. Ở các phụ nữ mãn kinh, liệu pháp estrogen thay thế làm tăng tỷ trọng khoáng chất trong xương. Các nghiên cứu trên động vật đã gợi ý sử dụng isoflavone có thể mang lại hiệu quả như estrogen. Tuy nhiên những nghiên cứu trên người còn chưa đầy đủ, ngắn hạn và thực hiện trên mẫu nhỏ. Potter và cộng sự đã thử nghiệm và cho kết quả sử dụng sản phẩm đậu nành làm giàu isoflavone trong 6 tháng ở phụ nữ mãn kinh có tác dụng rõ rệt làm tăng tỉ trọng khoáng chất trong xương cột sống.

Liều sử dụng là 55,6 mg và 90mg, tuy nhiên hiệu quả chỉ đạt được ở liều 90mg, chưa loại trừ lí do vì thời gian nghiên cứu ngắn nên chưa ghi nhận được tác dụng ở liều thấp hơn. Kết quả sơ bộ của những nghiên cứu gần đây ở những phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh cho thấy hiệu quả rõ ràng của isoflavone (chiết tách từ hạt của cỏ ba lá) trong việc ngăn chặn sự mất tỉ trọng khoáng chất trong xương cột sống, tuy nhiên cần thêm nhiều thử nghiệm nghiên cứu dài hạn hơn nữa để xác định kết quả, sự an toàn, hiệu lực, cũng như liều tối ưu sử dụng trên con người.

Sự suy giảm trí nhớ và nhận thức xung quanh thời điểm mãn kinh gợi ý mối liên quan giữa nồng độ các nội tiết tố sinh dục và tình trạng nhận thức ở các phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh. Một nghiên cứu thử nghiệm tác dụng của estradiol và phytoestrogen đậu nành lên choline acetyltransferase (CHAT) và RNA thông tin của nhân tố tăng trưởng thần kinh (nerve growth factor messenger RNA) vùng vỏ não trước và hồi hải mã trên chuột cái được thực hiện bởi Pan và cộng sự cho thấy, phytoestrogen đậu nành hoạt động tương tự như estrogen và làm tăng CHAT cũng như RNA thông tin của nhân tố tăng trưởng thần kinh. Điều này có nghĩa phytoestrogen đậu nành có thể hoạt động như chất đồng vận estrogen ở não bộ của chuột cái.

Một nghiên cứu gần đây được Duncan và cộng sự thực hiện nghiên cứu tác động về mặt nội tiết của việc bổ sung isoflavone đậu nành liều cao (2 mg/kg) và liều thấp (1 mg/kg) trên 18 phụ nữ mãn kinh trong khoảng thời gian 93 ngày. Các nội tiết tố chứng bao gồm estrogen, androgen, gonadotropin, SHBG, prolactin, insulin, cortisol và các nội tiết tố tuyến giáp.

Liều cao isoflavone làm tăng nhẹ SHBG và giảm nhẹ estrone sulfate, estradiol và estrone, nhưng đều ở mức có ý nghĩa. Trong một nghiên cứu khác của cùng tác giả trên 14 phụ nữ tiền mãn kinh trong 3 chu kì kinh sử dụng isoflavone đậu nành ở liều chứng, liều thấp và liều cao cho thấy, liều thấp làm giảm nồng độ LH và FSH ở giai đoạn nang, liều cao làm giảm FT3 và dehydroepiandrosterone ở giai đoạn nang noãn sớm, và giảm estrone ở giữa giai đoạn nang noãn. Thời gian của chu kì kinh không bị thay đổi.

Một nghiên cứu kiểm soát giả dược ngẫu nhiên khác trên 145 phụ nữ tiền mãn kinh trong 12 tuần sử dụng chế độ ăn giàu phytoestrogen cho kết quả làm tăng nồng độ SHBG.

Tuy nhiên không phải các nghiên cứu đều cho kết quả đồng nhất, và Baird cùng cộng sự đã không quan sát thấy sự thay đổi của FSH và LH ở phụ nữ mãn kinh trong nghiên cứu của mình. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới kết quả trái chiều, trong đó có thể kể đến số mẫu nhỏ, thời gian nghiên cứu khác nhau,…

Estrogen là hoóc môn sinh dục nữ hay còn gọi là nội tiết tố nữ. Estrogen đóng vai trò quan trọng đối với sức khoẻ, sắc đẹp cũng như sinh lý của chị em. Nếu bị thiếu hụt estrogen có thể sẽ gặp các triệu chứng giống như mãn kinh, chẳng hạn như bốc hỏa, khó ngủ và khô âm đạo.

Một số yếu tố gây ra mức estrogen thấp, chúng bao gồm:

• Tập thể dục quá sức
• Bệnh thận mãn tính
• Hội chứng Turner (một rối loạn trong đó một phụ nữ được sinh ra chỉ với một nhiễm sắc thể X).
• Một tuyến yên hoạt động thấp
• Chán ăn hoặc rối loạn ăn uống khác
• Suy buồng trứng sớm hoặc bất kỳ rối loạn tự miễn nào khác
• Thắt ống dẫn trứng có thể vô tình cắt giảm nguồn cung cấp máu đến buồng trứng và làm giảm nồng độ estrogen
• Thiếu magiê
• Thuốc tránh thai ức chế cả estrogen và progesterone
• Suy giáp
• Mệt mỏi tuyến thượng thận
• Nấm men phát triển quá mức với độc tố nấm men ngăn chặn các vị trí thụ thể hoóc môn.

Hàm lượng estrogen trong cơ thể người phụ nữ cao nhất ở độ tuổi dậy thì và trong thời kỳ mang thai. Sau đó sẽ giảm mạnh vào thời kỳ sau khi sinh và thời kỳ mãn kinh. Cứ 10 năm thì lượng hoóc môn sinh dục nữ trong cơ thể lại giảm đi 15% cho đến khi người phụ nữ được 55 tuổi thì chỉ còn 10% so với khi còn trẻ.

Biểu hiện khi estrogen thấp bao gồm:

• Nhan sắc xuống cấp: Làn da sẽ trở lên khô ráp, đàn hồi kém. Nếp nhăn xuất hiện ngày càng nhiều, da bị chảy xệ. Trên bề mặt da cũng xuất hiện các vết nám, vết đồi mồi. Móng tay chân ngày càng xấu, giòn và dễ gãy hơn. Tóc cũng bị khô, xơ chẻ ngọn và rụng nhiều hơn.
• Sinh lý suy giảm: Vòng 1 của trở lên kém săn chắc, bèo nhèo và chảy xệ. Mỡ thừa tập trung nhiều ở vùng bụng làm tăng kích thước vòng eo. Kinh nguyệt có chu kỳ thất thường. Ham muốn suy giảm, âm đạo bị khô, đau rát khi quan hệ nhiều khi thành yếu sinh lý nữ khiến cho chị em ngại gần gũi với bạn tình của mình, gây ảnh hưởng đến tình cảm vợ chồng và hạnh phúc gia đình. Ngoài ra việc thụ thai, nuôi dưỡng bào thai cũng gặp khó khăn hơn rất nhiều.
• Sức khoẻ giảm sút: Khi hoóc môn sinh dục nữ suy giảm, nữ giới sẽ gặp các vấn đề liên quan đến sức khoẻ, tăng nguy cơ mắc các bệnh như nhức đầu, mệt mỏi, mất tập trung, nhiễm trùng đường tiết niệu. Xương yếu hoặc gãy xương thường xuyên, tim mạch, huyết áp, đái tháo đường, ung thư…

Estrogen là một loại hormone được cơ thể tự sản xuất, tuy nhiên trong một vài trường hợp cơ thể sẽ không thể sản xuất đủ lượng estrogen, khiến cho một số cơ quan không hoạt động tốt các chức năng. Vậy việc chủ động bổ sung thêm estrogen cho cơ thể có hại không và nếu bổ sung nên dùng loại thuốc estrogen nào?

Phụ nữ có hai hormone giới tính chính: estrogen và progesterone. (Đàn ông cũng có một lượng nhỏ estrogen trong cơ thể). Estrogen có một vai trò quan trọng chịu trách nhiệm về chu kỳ kinh nguyệt. Estrogen cũng bảo vệ xương và có tác dụng trên các vùng khác của cơ thể. Estrogen được tạo ra chủ yếu ở buồng trứng và một lượng nhỏ estrogen cũng được sản xuất ở tuyến thượng thận. Cơ thể tạo ra ba loại estrogen: estriol, estradiol và estrone. Estrone là estrogen duy nhất mà cơ thể sản xuất sau khi mãn kinh bắt đầu.

2.1 Làm giảm các triệu chứng mãn kinh

Khi nồng độ estrogen của bạn giảm xuống, bạn sẽ bắt đầu có các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh. Thông thường các triệu chứng bao gồm:

• Nóng bừng
• Khô âm đạo
• Ớn lạnh
• Khó ngủ
• Đổ quá nhiều mồ hôi

Thay thế lượng estrogen đang suy giảm bằng liệu pháp hormone có thể giúp giảm bớt các triệu chứng mãn kinh.

2.2 Cải thiện tình trạng âm đạo

Estrogen có thể giúp hỗ trợ sức khỏe âm đạo của nữ giới. Khi nồng độ estrogen suy giảm, bạn có thể trải qua những thay đổi đối với mô, niêm mạc và cân bằng độ pH của âm đạo. Những thay đổi về nồng độ estrogen có thể gây ra một số tình trạng của âm đạo, bao gồm:

• Khô âm đạo
• Teo âm hộ, một tình trạng gây khô, đau và tiểu không tự chủ
• Viêm teo âm đạo hoặc viêm các mô âm đạo thường do khô và kích ứng

Ngoài ra, những tình trạng sau có thể cần bổ sung estrogen:

• Thiểu năng sinh dục nữ, hoặc giảm chức năng buồng trứng
• Cắt bỏ một bên hoặc cả hai bên buồng trứng

Trường hợp nếu đã cắt bỏ buồng trứng, sử dụng liệu pháp hormone có thể giúp giảm bớt các triệu chứng mãn kinh sớm.

Sử dụng liệu pháp hormone không phải là không có rủi ro. Trên thực tế, các liệu pháp hormone không còn được sử dụng rộng rãi như trước đây, vì nghiên cứu đã cho thấy những rủi ro khi sử dụng lâu dài, chẳng hạn như ung thư và rủi ro về bệnh tim.

Tuy nhiên, nhờ những nghiên cứu này, các bác sĩ và nhà nghiên cứu y học đã hiểu rõ hơn về đối tượng sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ ​​liệu pháp estrogen và đối tượng nào nên thử các phương pháp điều trị khác.

Các yếu tố rủi ro và tác dụng phụ liên quan đến việc sử dụng estrogen bao gồm:

• Cục máu đông. Estrogen làm tăng nguy cơ đông máu, có thể gây đau tim, đột quỵ và thậm chí tử vong.
• Estrogen có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư vú.
• Chức năng sinh sản bất thường. Nếu bạn đang sử dụng liệu pháp estrogen hoặc hormone và có thai, thai kỳ của bạn có thể có nguy cơ kết thúc sớm.
• Những người dùng estrogen có thể phát triển mô vú dày đặc. Mô dày đặc làm cho việc đọc hình chụp quang tuyến vú khó khăn hơn, vì vậy việc xác định ung thư vú ở giai đoạn đầu có thể khó khăn.

Cảnh báo của FDA khi dùng Estrogen

Estrogen đơn thuần:

• Sử dụng estrogen đơn thuần (không có progestin) ở phụ nữ có thể làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung. Bổ sung progestin có thể làm giảm nguy cơ này, nhưng cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú. Phụ nữ sau mãn kinh bị chảy máu bất thường/kinh nguyệt bất thường nên được kiểm tra để loại trừ bệnh ác tính.
• Estrogen không nên được sử dụng một mình để ngăn ngừa bệnh tim mạch hoặc chứng mất trí nhớ. Nghiên cứu Sáng kiến ​​Sức khỏe Phụ nữ (WHI) đã xác định rằng có nguy cơ đột quỵ và DVT (huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc cục máu đông ở chân) tăng lên ở những phụ nữ sau mãn kinh chỉ dùng estrogen (không có progestin).
• Nghiên cứu cũng cho thấy nguy cơ sa sút trí tuệ tăng cao ở phụ nữ sau mãn kinh chỉ dùng estrogen.

Estrogen cộng với progestin:

• Không sử dụng estrogen cộng với progestin để ngăn ngừa bệnh tim hoặc chứng mất trí nhớ. Nghiên cứu WHI cho thấy nguy cơ mắc DVT, PE (thuyên tắc phổi), đột quỵ và MI cao hơn ở những phụ nữ sau mãn kinh dùng estrogen cộng với progestin. Nghiên cứu cũng cho thấy nguy cơ sa sút trí tuệ cao hơn ở những phụ nữ sau mãn kinh dùng estrogen cùng với progestin.
• Nghiên cứu WHI cũng xác định rằng có sự gia tăng nguy cơ ung thư vú xâm lấn khi sử dụng estrogen cộng với progestin.

Tốt nhất trước khi có ý định sử dụng bất cứ liệu pháp bổ sung estrogen nào, phụ nữ cũng nên được thăm khám sức khỏe và chỉ nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ chuyên môn. Điều này nhằm mục đích đảm bảo sức khỏe cũng như hạn chế tối đa rủi ro không đáng có.